Wetgevend kader verzachtende omstandigheden
De rechter kan bij een verkeersovertreding steeds verzachtende omstandigheden in acht nemen.
Met de wet van 2003 werden de verzachtende omstandigheden evenwel afgeschaft omdat hiermee volgens de wetgever een te grote beslissingsmacht aan de politierechters werd toegekend. Dit leidde tot protest bij de politierechter, omdat zij de straf niet konden modereren en dit voor onbillijke straffen kon zorgen.
Uiteindelijk werden de verzachtende omstandigheden terug ingevoerd in 2005. Deze zijn thans terug te vinden onder paragraaf 4 van art. 29 van de Wegverkeerswet (KB 16 maart 1968):
“§ 4. In geval van verzachtende omstandigheden kan de geldboete verminderd worden, zonder dat ze minder dan één euro mag bedragen.
Indien voor dezelfde feiten een verval van het recht tot sturen en een geldboete wordt uitgesproken, dan kan de rechter de geldboete verminderen met de door de betrokkene te betalen kosten van de herstelonderzoeken en -examens en de erelonen van de geneesheer en psycholoog, zonder dat ze minder dan één euro mag bedragen. Enkel de kosten en bijhorende erelonen van de herstelonderzoeken en -examens die door de betrokkene voor de eerste maal worden afgelegd worden in aanmerking genomen. De door de betrokkene te betalen kosten en bijhorende erelonen van de herstelonderzoeken en -examens zijn vaste bedragen die vooraf door de Koning worden bepaald.“
Het in acht nemen van verzachtende omstandigheden kan er echter niet toe lijden dat er geen straf wordt opgelegd. De rechter dient zich steeds aan een minimumgeldboete te houden, dewelke bepaald wordt aan de hand van de overtreding.
Straftoemeting
Verzachtende omstandigheden hebben betrekking op de straftoemeting. In tegenstelling tot het algemeen strafrecht zullen verzachtende omstandigheden niet leiden tot een herkwalificatie. Verzachtende omstandigheden zijn discretionair en facultatief.
Al in 1810 kwam er een reactie tegen verzachtende omstandigheden en werden deze afgeschaft door de Code pénal. Later werden ze echter terug ingevoerd, al in 1867.
Verzachtende omstandigheden worden gekwalificeerd als factoren die de rechter bij de straftoemeting in acht kan nemen om een bestraffing uit te spreken die lager is dan de wettelijke minimumstraf voor het misdrijf.
De belangrijkste kenmerken zijn dus:
- De beoordeling is discretionair, d.w.z. de rechter oordeelt zelf in welke mate een bepaalde factor als verzachtend geldt.
- De toepassing is facultatief, d.w.z. de rechter is niet verplicht om de omstandigheid als verzachtend te aanvaarden.
- De toepassing is persoonlijk, d.w.z. ze geldt enkel voor de persoon van de dader, en heeft geen weerslag op andere daders.
Rol van de advocaat
Omdat de rechter niet verplicht is een strafvermindering toe te passen, en vrij is in welke mate hij de straf verminderd, is een grote rol weggelegd voor de advocaat die alle omstandigheden die relevant zijn om voor de cliënt een minder strenge bestraffing te bekomen. Het is aan de advocaat om de rechter daarvan te overtuigen.
