Wat betekent ex aequo et bono
Wanneer het exacte bedrag van schade niet kan vastgesteld worden, mag de rechter zijn toevlucht nemen tot een billijke begroting van deze schade.
Deze begroting noemt wel ook wel “ex aequo et bono” (“volgens evenwicht en goed”).
Toetsing van de schadebegroting
Dit betekent niet dat de rechter volledig vrij spel krijgt om een schadevergoeding te bepalen. Het Hof van Cassatie voert nog steeds een zekere controle uit:
- Wanneer een partij een berekening heeft voorgesteld, moet de rechter de reden aangeven waarom deze berekening niet kan worden gevolgd.
- De rechter moet vaststellen dat het onmogelijk is om de schadevergoeding op een andere wijze te bepalen aan de hand van vaststaande beoordelingsgronden.
Ook belangrijk: een schadevergoeding volgens billijkheid is niet gerechtvaardigd wanneer er concrete gegevens bestaan voor een exacte begroting, maar een partij weigert of zelfs nalaat om deze gegevens voor te leggen waardoor de schade nauwkeurig kan vastgesteld worden, of zelfs om het ex aequo et bono te ramen bedrag zo exact mogelijk te bepalen.
Toepassingsgevallen ex aequo et bono begroting
Vele schadeposten zijn moeilijk, zoniet onmogelijk, om concreet te begroten. Het gaat bijvoorbeeld om:
Morele schade
Morele schade is de schade die niet rechtstreeks het vermogen van de benadeelde raakt en bij definitie niet in geld uitdrukbaar is. Toch zal de rechter deze schade in aanmerking kunnen nemen en zal hij deze noodzakelijkerwijze ex aequo et bono moeten begroten.
Soms wordt deze schade begroot op 1 enkele euro. Het doel daarvan is dan enkel de schuldigverklaring van de dader te verkrijgen en een principiële veroordeling.
Er is discussie of de vraag of ontoerekeningsvatbare, of handelingsonbekwame, personen recht hebben op een vergoeding wegens morele schade, omdat zij in bepaalde gevallen geen besef kunnen hebben van een moreel leed.
Het Hof van Cassatie beslechtte deze controverse door te oordelen dat het recht op een integrale vergoeding blijft bestaan, ook op het vlak van morele schade, zelfs wanneer de benadeelde niet in staat is te beseffen dat een schadevergoeding werd toegekend voor deze morele schade.
Verlies van een kans
Algemeen kan aangenomen worden dat de schade veroorzaakt door een onrechtmatige daad kan bestaan uit het verlies van een kans.
De schadebegroting is echter wel bijzonder problematisch in dat geval. Hoe moet een gunstige kans die verloren is gegaan door een foutieve gedraging beoordeeld worden?
De rechter zal in die gevallen een inschatting moeten maken van de waarschijnlijkheidsgraad dat het beoogde voordeel zich zou realiseren.
Ook moet het voordeel definitief vervallen zijn, zoniet wordt hypothetische schade vergoed. Wanneer echter vaststaat dat de kans verloren is, moet een schadevergoeding toegekend worden, omdat de schade dan zeker is in haar bestaan.
De rechter oordeelt in feite en dus onaantastbaar de waarde van de verloren kans. Dit kan aan de hand van twee aspecten:
- De waarschijnlijkheidsgraad
- De voordelen die de benadeelde mocht verwachten indien de kans zich had gerealiseerd
Uiteraard moeten alle overige vereisten voldaan zijn: er moet een fout begaan zijn die in oorzakelijk verband tot de schade staat.
