Artificieel gegenereerde afbeeldingen
Het is niet weg te slaan uit de actualiteit. De AI gegenereerde content. Of het nu gaat om muziek, afbeeldingen, tekst of film. Zoals bij zoveel andere disruptieve technologieën loopt ons Recht op deze evolutie achter. Nochtans kunnen zich wel degelijk juridische problemen op dat vlak stellen. Het gaat dan vooral om problemen van intellectuele eigendom en het commercieel gebruiken van artificieel gegenereerde content.
Wat zeggen de gebruiksvoorwaarden van deze AI tools?
In eerste instantie zal moeten gekeken worden naar de gebruiksvoorwaarden, de zogenaamde TOS (terms of service). Als voorbeeld nemen we de populaire AI tool Midjourney: https://docs.midjourney.com/docs/terms-of-service
Als eerste wordt in deze voorwaarden fijntjes vermeld dat Midjourney een niet-exclusieve eeuwige licentie heeft op alle in- en output.
Als tweede wordt opgegeven dat een betalend lid alle rechten (voor zover mogelijk onder de geldende wetgeving) bezit op de gegenereerde output. Een niet-betalend lid echter, moet het doen met een “Creative Commons Noncommercial 4.0 Attribution International License”. In deze licentie lezen we dat het gebruik zich niet hoofdzakelijk mag richten op een commercieel voordeel of geldelijke compensatie. Met het gebruik van de afbeelding in dit artikel, waarbij we hebben getracht een advocaat in de toekomst te illustreren, vallen we dus binnen CC 4.0, aangezien het een illustratie betreft bij een wetenschappelijk artikel en het gebruik niet gericht is op een commercieel voordeel.
De maker van de AI tool kan via de gebruiksvoorwaarden dus een aanzienlijke mate van controle behouden op het materiaal dat gegenereerd werd.
Een noot hierbij is echter dat de Creative Commons licenties gelden voor artistiek of literair werk: “Licensed Material means the artistic or literary work, database, or other material to which the Licensor applied this Public License.” Digitaal gegenereerde content is echter geen artistieke creatie, omdat er geen menselijke tussenkomst is. Dit zal dus mogelijks voer voor discussie zijn, als er ooit geschillen ontstaan over de toepassing van de CC 4.0 licentie.
Midjourney is natuurlijk niet de enige speler, de voorwaarden verschillen vaak aanzienlijk zoals bv. ten opzichte Dall-E, Stable Diffusion, …
Ook voorwaarden van derde platformen kunnen een rol spelen. Zo heeft Getty Images het uploaden van AI afbeeldingen verboden.
Gebruik afbeeldingen door artificiële intelligentie naar Belgisch recht
In het algemeen hebben we boek XI WER (voorheen de zogenaamde Auteurswet) dat van toepassing is voor het intellectueel eigendomsrecht.
Daar vinden we het eerste probleem: enkel originele menselijke creaties komen in aanmerking voor auteursrechtelijke bescherming. Het middels artificiële intelligentie genereren van een afbeelding vormt geen originele menselijke creatie. Het creatief aanpassen van dergelijke afbeeldingen kan dan weer wél auteursrechtelijk bescherming genieten omdat een origineel werk tot stand komt op die manier.
Het tweede probleem betreft de bescherming van de werken waarop AI zich baseert om via een algoritme tot een afbeelding te komen. Art. XI.165. § 1. bepaalt namelijk:
“Alleen de auteur van een werk van letterkunde of kunst heeft het recht om het op welke wijze of in welke vorm ook, direct of indirect, tijdelijk of duurzaam, volledig of gedeeltelijk te reproduceren of te laten reproduceren.
Dat recht omvat onder meer het exclusieve recht om toestemming te geven tot het bewerken of het vertalen van het werk.”
Het maken van afgeleide werken is niet toegestaan. Om het afgeleide werk te publiceren, is toestemming nodig van de originele auteur. Langs de andere kant worden ideeën of stijlen niet beschermd in het Belgisch auteursrecht.
Het is momenteel niet mogelijk om een sluitende opinie te geven of inbreuk gemaakt wordt op de werken waarop de AI tools zich baseren. Er bestaan hierover geen precedenten. Er is in de VS wel een rechtszaak aangespannen door een aantal artiesten die de AI platformen beschuldigden van het niet respecteren van het auteursrecht. Over heel de wereld worden kunstenaars en artiesten nerveus, want de kwaliteit van de AI afbeeldingen blijft stijgen.
O.i. laat de huidige omschrijving van het auteursrecht het niet toe om bestaande afbeeldingen te beschermen tegen het opnemen ervan in een kunstmatig algoritme waaruit vervolgens nieuwe afbeeldingen worden gegenereerd, tenzij er een duidelijke en concrete visuele gelijkenis is met een bestaand werk. Dit laatste zal vooral het geval zijn als de kunstenaar in kwestie in de prompt opgenomen wordt. Er zal dus volgens deze stelling geval per geval een vergelijking gemaakt moeten worden.
O.i. komen kunstenaars wereldwijd terecht op tegen het voeden van de AI machine door hun unieke creaties. Een (globaal) wetgevend initiatief zal echter nodig zijn om deze praktijk aan banden te leggen. Vooralsnog lijkt dit echter niet op de agenda te staan. Het risico bestaat dat het auteursrecht op afbeeldingen inmiddels verder verwatert.
Het zal voor juristen boeiend zijn om de juridische uitdagingen die deze nieuwe technologie stelt op te lossen.
De afbeelding in dit artikel werd gecreëerd met Midjourney en is gelicencieerd onder CC BY NC 4.0
